Hollandiyadakı Leiden Rəsədxanasının alimləri, Günəşə bənzəyən gənc bir ulduzun ətrafında qayalı planetlərin əmələ gəlməsinin ilk əlamətlərini müşahidə ediblər.
Manset.az xarici mediaya istinadən xəbər verir ki, bu kəşf, Günəş sistemimizin necə yaranmağa başladığına dair mühüm işıqlar saçır.
Beynəlxalq tədqiqat komandasına rəhbərlik edən Melissa McClure, “sıfır zaman” mərhələsində yeni planetlərin necə formalaşmağa başladığını birbaşa izlədiklərini açıqlayıb. O, bu tədqiqatla bağlı deyib: “Biz ilk dəfə qayalıq planetlərin doğulduğu isti zonanı aydın şəkildə təsvir etdik. İndi əminliklə deyə bilərik ki, planetlərin əmələ gəlməsinin ilk addımları hazırda baş verir.”
Çili və NASA-nın Əməkdaşlığı ilə Müşahidə Edilib
Tədqiqat, Çilidəki Avropa Cənub Rəsədxanasının (ESO) teleskopu və NASA-nın Ceyms Uebb Kosmos Teleskopunun əməkdaşlığı ilə aparılıb. Alimlər, "Hops-315" adlı gənc ulduzun ətrafındakı qaz diskində planetlərin əmələ gəlməsi üçün ilkin inqrediyentləri aşkar ediblər.
Hops-315, Günəşimizə bənzəyən sarı cırtdan ulduzudur və yaşı cəmi 100.000-200.000 il arasındadır. Bu ulduz, təxminən 1370 işıq ili uzaqlıqda yerləşir. Ulduzun Yerə meyl etməsi nəticəsində yaranan qaz diskində boşluqların yaranması ilə planetlərin əmələ gəlməsinin ilk addımlarının baş verdiyi müşahidə edilib. Komanda, planetlərin ilkin tikinti blokları olan qatı dənəciklərin qatılaşdığını qeyd edib.
Silikon Monoksit və Kristal Silikatlar Aşkar Edildi
Tədqiqatçılar, silikonu monoksit və kristal silikatlar kimi mineralları müəyyən ediblər. Bu materiallar, 4,5 milyard il əvvəl Günəş sistemində əmələ gələn ilk bərk cisimlər arasında olub, bu günə qədər qalmaqdadır. Həmçinin, bu materiallar Yer və Yupiter arasındakı asteroid qurşağında tapılan maddələrə bənzəyir.
McClure bildirib: “Biz bu isti mineralların gənc ulduzların ətrafında cəmləşdiyini indiyədək heç vaxt görməmişdik. Bu, universal bir proses ola bilər, yoxsa yalnız bizim günəş sistemimizin xüsusiyyəti mi, bunu dəqiq deyə bilmərik.”
Planetin Yaranmasının Birbaşa Sübutu
Əvvəlki tədqiqatlar, çox gənc qaz diskləri və sistemləri üzərində fokuslanmışdı, lakin planet əmələ gəlməsinin başlanğıcına dair belə birbaşa sübutlar indiyədək tapılmamışdı. ESO-nun ALMA teleskopu tərəfindən çəkilmiş şəkil, yeni yaranan sistemin kosmosun qaranlıq vakuumunda parlayan atəşböcəyi kimi göründüyünü göstərir.
Yeni Günəş Sistemi Yarana Bilər
McClure, bu sistemin milyonlarla il ərzində səkkiz planetli bir sistemə çevrilə biləcəyini qeyd edib. Hops-315 ətrafındakı qaz diskinin Günəşin doğulduğu vaxtlarda olduğu qədər böyük ola biləcəyi vurğulanıb.
Tədqiqatın həmmüəllifi, Purdue Universitetindən Merel Van't Hoff, Yerə bənzər planetlərin nə qədər ümumi ola biləcəyi ilə bağlı daha çox məlumat əldə etmək üçün daha çox yeni sistemin kəşf edilməsinin vacib olduğunu qeyd edib: “Yer kimi planetlər kainatda ümumidir, yoxsa biz həqiqətən çox xüsusi bir istisnayıq?”
