Hindistan və Çin arasında uzun illərdir davam edən sərhəd mübahisəsi, Britaniyanın müstəmləkəçilik dövrünə qədər gedib çıxır. 1914-cü ildə İngiltərə və Tibet Hindistanla sərhəd məsələsi ilə bağlı razılığa gəlsələr də, Çin bunu heç vaxt qəbul etmədi. 1962-ci ildə Çin qoşunları Hindistan ərazisi hesab edilən ərazini işğal etməyə cəhd etdi və bu, minlərlə insanın həlak olduğu, bir ay davam edən müharibəyə səbəb oldu.
Manset.az Haber.Global-a istinadən xəbər verir ki, o vaxtdan bəri sərhədlə bağlı münaqişələr davam edir.
Çin, sərhədi dəyişdirərək “Faktual Nəzarət Xətti” adı ilə tanıdıb. 1967-ci ildə baş verən toqquşmada yüzlərlə insan həlak oldu və 1980-ci illərdə səhv başa düşülən təlimlər, müharibə təhlükəsi yaratdı.
Çin, 14 ölkə ilə quru sərhədini bölüşür və bu ölkələrin bir çoxu ilə sərhəd mübahisələri mövcuddur. Bu qonşulardan dördü nüvə dövlətidir və Çin, İkinci Dünya Müharibəsindən bəri onlardan beşi ilə müharibə aparıb.
Müharibə təhlükəsi: Gərginliyin artması, dünyanın ən təcrid olunmuş dağ vadilərində müharibəyə səbəb ola bilər. Çin, Hindistanla münaqişəni digər regional rəqiblərin qarşısını almaq və ABŞ-ı zəiflətmək məqsədilə zəruri hesab edə bilər. Bu asimmetrik vəziyyətin xüsusiyyəti ondan ibarətdir ki, Hindistan ərazisində Çin raketlərinin əhatə dairəsində daha çox əhali mərkəzləri mövcuddur. Digər tərəfdən, bu münaqişə ABŞ-nin xeyrinə olmuş, Hindistanı ABŞ-a yaxınlaşdırmış və Rusiyadan silah alımını azaltmışdır.
Müharibə ehtimalı: Region münaqişələrə meyllidir və bu gün də gərginlik o qədər yüksəkdir ki, hər iki ölkə arasında əsgərlərin sərhədi keçməsi qadağan olunub. 2020-ci ildə Himalay dağlarında baş verən toqquşmada yumruqlar, daşlar və məftillə bükülmüş çubuqlar iştirak etdi. Nəticədə, ən azı 20 Hindistan əsgəri həlak oldu, Çin tərəfi isə 40-a yaxın itki verdi. Hazırda iki ölkə arasında böhranı aradan qaldırmaq üçün "qırmızı xətt" kimi diplomatik mexanizmlər mövcud deyil. Çin, belə kanalları bilərəkdən rədd edir.
Müharibənin qarşısını almaq üçün səbəblər: Genişmiqyaslı müharibə istənilən halda, liderlərin bir bölgə üzərində ciddi müharibəyə başlamağa məcbur olmasını çətinləşdirir. Beynəlxalq ictimaiyyət tezliklə müdaxilə edərdi. Hər iki ölkə iqtisadi təzyiq altındadır; Çin, demoqrafik üstünlüyünün sonuna çatdığı bir dövrdədir, Hindistan isə iqtisadi artımını qorumağa çalışır. Hər iki ölkə üçün genişmiqyaslı müharibə iqtisadiyyatlarını çökdürəcək. Son dövrlərdə Çin, Hindistanla münasibətləri yaxşılaşdırmağa yönəlmiş addımlar atmağa çalışıb.
Nəticə: Sərhəd mübahisələri hələ də davam edir və münaqişənin ölçüsü və nəticələri, hər iki ölkənin strateji maraqlarına təsir edir. Hər halda, genişmiqyaslı müharibənin qarşısını almağa çalışan təzyiqlər və diplomatik cəhdlər mövcuddur.
