YAP-ın yaranması və inkişafı - Azərbaycan siyasətində yeni mərhələ

Yeni Azərbaycan Partiyasının (“YAP”) təsis edilməsi müasir Azərbaycanın siyasi tarixində mühüm dönüş nöqtələrindən biridir.

1991–1992-ci illər Azərbaycan üçün mürəkkəb bir dövr idi. Sovet İttifaqının dağılması ilə ölkə müstəqilliyini bərpa etmiş, lakin yeni dövlət kimi ciddi sosial-iqtisadi və siyasi böhranlarla üzləşmişdi. Ermənistanla Dağlıq Qarabağ münaqişəsi dərinləşmiş, iqtisadiyyat iflic vəziyyətə gəlmiş, separatizm meyilləri güclənmişdir. Bu şəraitdə dövlətçilik institutlarının möhkəmləndirilməsi, siyasi sabitliyin təmin olunması və ölkənin demokratik inkişafı üçün yeni siyasi qüvvəyə ehtiyac yaranmışdı.

1992-ci il oktyabrın 16-da bir qrup Azərbaycan ziyalısı Ümummilli Lider Heydər Əliyevə müraciət edərək Yeni Azərbaycan Partiyasının yaradılmasını təklif etmişdi. Heydər Əliyev isə 24 oktyabr 1992-ci il tarixli cavab məktubunda bu təşəbbüsü qəbul etmiş və partiyanın yaranmasının “tarixi zərurətdən doğduğunu” bildirmişdir. Belə bir şəraitdə 91 tanınmış ziyalının – sonradan “91-lər” kimi tarixə düşən qrupun – xalqın tələbi ilə siyasi lider Heydər Əliyevə müraciət etməsi partiyanın yaradılmasının əsasını qoydu. Bundan sonra bir təşkilat komitəsi yaradılmış və 1992-ci ilin noyabrında YAP-ın təsis konfransı üçün hazırlıqlar görülmüşdür.

Yeni Azərbaycan Partiyasının təsis konfransı 1992-ci il 21 noyabrda Naxçıvan şəhərində, Cəlil Məmmədquluzadə adına Naxçıvan Dövlət Dram Teatrının binasında keçirilmişdir. Konfransda Azərbaycanın müxtəlif regionlarından 500-dən çox nümayəndə iştirak etmişdir. Konfransın qərarı ilə Yeni Azərbaycan Partiyasının Proqramı və Nizamnaməsi qəbul edilmişdir. Eyni zamanda, partiyanın rəhbər orqanları formalaşdırılmış — siyasi Şura, İdarə Heyəti, sədrin müavinləri seçilmişdir. Ulu Öndər Heydər Əliyev konfransda yekdil səsvermə ilə YAP-ın Sədri seçilmişdir.

Yeni Azərbaycan Partiyasının təsisində qəbul olunan proqramda bir neçə əsas məqsəd müəyyən edilmişdir. Partiyanın qarşısında duran əsas prioritetlər - müstəqilliyin möhkəmləndirilməsi, ərazi bütövlüyü və Qarabağ probleminin həlli, sosial-iqtisadi islahatlar, hüquqi, demokratik dövlətin və sivilizasiyalı cəmiyyətin qurulması idi.

Həmin dövrdə Yeni Azərbaycan Partiyasının yaradılması Azərbaycan üçün bir sıra mühüm nəticələrə səbəb oldu. Bu partiya tarixi zərurətdən meydana gələn siyasi qüvvə kimi ölkənin siyasi sistemində sabitlik faktoruna çevrilmişdir. YAP-ın yaranması həmçinin ölkədə plüralizmə, siyasi təşkilatlanmaya və təşkilati mərkəzli siyasətin inkişafına təkan verdi. YAP müstəqil Azərbaycanın davamlı inkişafında mərkəzi rolu oynadı — sabitlik, iqtisadi infrastruktur, hüquqi dövlət və dövlət quruculuğu sahələrində partiya konseptual layihələr həyata keçirdi. Partiyanın təsis edilməsi “tariximizin yeni inkişaf mərhələsinin başlanğıcı” kimi qəbul edilir.

1992-ci il 21 noyabrda Yeni Azərbaycan Partiyasının yaradılması Azərbaycanın müstəqilliyinin, siyasi plüralizmin və dövlət quruculuğunun yeni mərhələsinə keçid üçün vacib dönüş nöqtəsi oldu. YAP yalnız siyasi partiya olmaqla qalmadı, eyni zamanda müasir Azərbaycan dövlətinin formalaşmasında, sabitliyin təmin edilməsində və iqtisadi-sosial inkişafda aparıcı rol oynayan güclü qurum halına gəldi.

Yeni Azərbaycan Partiyasının inkişafında və fəaliyyət strukturlarının formalaşmasında Ölkə Başçısı İlham Əliyevin də mühüm rolu vardır.Prezident İlham Əliyev 2003-cü ildə prezident seçildikdən sonra, 2005-ci il martın 26-da Yeni Azərbaycan Partiyasının III qurultayında partiyanın sədri seçilmişdir. Bu dəyişiklik partiyanın “iqtidar partiyası” statusunu daha da möhkəmləndirdi və dövlət strukturları ilə YAP arasında daha sıx inteqrasiyaya gətirib çıxardı. Prezident İlham Əliyev YAP-ı təkcə hakimiyyəti qoruyan mexanizm kimi yox, həm də ölkənin sosial-iqtisadi inkişaf modelinin aparıcı qüvvəsi kimi görür. 2025-ci ildə təqdim etdiyi milli inkişaf strategiyası (“strateji konsepsiya”) da həmin xəttin daha da inkişaf etdirilməsi istiqamətində mühüm rol oynayır. İlham Əliyev prezidentliyi dövründə iqtisadi inkişaf modeli üzərində ciddi iş aparıb, neft gəlirlərinin iqtisadiyyatın sabitləşməsi və sosial proqramlara yönəldilməsi, həmçinin Regionların sosial-iqtisadi inkişafı YAP-ın strateji prioriteti olub. Bundan başqa, Prezident İlham Əliyev həm dövlət başçısı, həm də partiya sədri kimi beynəlxalq arenada Azərbaycanın mövqeyini gücləndirmişdir. Bu, YAP-ın beynəlxalq siyasətdə də müəyyən nüfuz qazanmasına kömək edir. Onun liderliyi altında YAP hakim partiya olaraq, milli maraqların beynəlxalq platformalarda təmsil olunmasında rol oynayır.

Bu gün YAP ölkədə ən geniş təşkilati şəbəkəyə malik siyasi qüvvə kimi Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə dövlətçilik ənənələrinin davam etdirilməsi, modernləşmə siyasətinin aparılması və Azərbaycanı yeni inkişaf mərhələsinə çıxarmaq missiyasını davam etdirir.

 Pərvanə Vəliyeva

 Milli Məclisin deputatı