Azərbaycan tarixən müxtəlif millətlərin və dinlərin birgə yaşadığı bir məkan olmuşdur. Bu coğrafiyada əsrlər boyu müxtəlif etnik qruplar, dillər, mədəniyyətlər və dinlər birgə və sülh içində yaşamış, bir-birini tamamlayaraq cəmiyyətin zənginliyinə çevrilmişdir. Məhz bu xüsusiyyət Azərbaycanı tolerantlıq və multikulturalizmin nümunəvi ölkələrindən birinə çevirir.
Ölkəmizdə azərbaycanlılarla yanaşı, ruslar, talışlar, ləzgilər, avarlar, kürdlər, yəhudilər, gürcülər, tatarlar və digər etnik qruplar da yaşayır. Hər bir xalqın dili, adət-ənənəsi və mədəni irsi dövlət tərəfindən qorunur və dəstəklənir. Azərbaycanda yaşayan hər bir xalqın nümayəndəsi öz mədəniyyətini sərbəst şəkildə yaşaya, dini ayinlərini azad şəkildə yerinə yetirə bilir. Bu isə ölkədə multikulturalizmin real həyat tərzinə çevrildiyini sübut edir.
Mövzu ilə bağlı Manset.az-a danışan Milli Məclisin deputatı Azər Allahverənov bildirib ki, Azərbaycanda multikulturalizm və tolerantlıq, əminliklə demək olar ki, dövlət siyasətinin və milli identikliyin əsas istiqamətlərindən birini təşkil edir:
"Bu səbəbdən, bu sahələrdə dövlət tərəfindən çoxsaylı və əhəmiyyətli tədbirlər həyata keçirilir. Həmin tədbirlər, həm daxili siyasətin əsas xəttini formalaşdırır, həm də Azərbaycanın beynəlxalq aləmdə multikultural və tolerant dəyərlərə sadiq dövlət kimi tanınmasına səbəb olur.
İlk olaraq, multikulturalizmlə bağlı dövlət siyasətindən bəhs etmək istərdim. Burada əsas məqam ondan ibarətdir ki, Azərbaycanda multikultural dəyərlər sistemi rəsmi olaraq qəbul edilmiş və dövlət siyasətinin mühüm bir istiqaməti kimi prioritet sayılır. Bu dəyərlərin təşviqi məqsədilə müxtəlif sahələrdə uğurlu layihələr həyata keçirilir, dillər və mədəniyyətlərarası dialoq geniş şəkildə təbliğ olunur. Nümunə olaraq, 2016-cı ilin "Multikulturalizm İli" elan olunmasını və bu mövzuya verilən yüksək diqqəti göstərmək olar.
Həmçinin, 2014-cü ildə yaradılmış Bakı Beynəlxalq Multikulturalizm Mərkəzi bu istiqamətdə xüsusi rol oynayır. Mərkəzin əsas məqsədi Azərbaycandakı multikulturalizm modelinin öyrənilməsi, təşviq edilməsi və beynəlxalq aləmdə tanıdılmasıdır. Mərkəz tərəfindən beynəlxalq konfranslar, qış məktəbləri və tədqiqat proqramları təşkil olunur ki, bu da müxtəlif ölkələrdən olan tələbə və mütəxəssisləri cəlb edir.
Digər mühüm istiqamət təhsillə bağlıdır. Bakı Dövlət Universitetində və Bakı İslam Universitetində "Azərbaycan multikulturalizm modeli" adlı fənn tədris olunur. Universitetlərdə müxtəlif mədəniyyət və dillərə hörmətə əsaslanan tərbiyə işi aparılır, mühazirələr və tədbirlər keçirilir ki, bu da gənclər arasında tolerantlıq və multikultural dəyərlərin formalaşmasına müsbət təsir göstərir.
Dinlərarası tolerantlıq da ölkənin multikultural siyasətində mühüm yer tutur. Azərbaycanda müsəlmanlarla yanaşı, pravoslav, katolik, protestant və digər dini icmalar da öz dini inanclarını sərbəst şəkildə həyata keçirə bilirlər. Müsəlmanlar arasında da şiə və sünni məzhəbləri arasında ciddi qarşıdurmalar müşahidə edilmir, əksinə, qarşılıqlı hörmət və əməkdaşlıq mövcuddur. Dövlət səviyyəsində məscidlər, kilsələr və sinaqoqların dəstəklənməsi təmin olunur, yəhudi icmaları da fəal şəkildə ictimai həyata qoşulurlar.
Dinlərarası dialoq istiqamətində forumlar və tədbirlər keçirilir. Müxtəlif dini tədbirlərdə fərqli dinlərin nümayəndələrinin iştirakı tolerant mühitin göstəricisidir. Beynəlxalq miqyasda isə Azərbaycan bir sıra mühüm təşəbbüslərlə çıxış edir. Məsələn, Bakı Mədəniyyətlərarası Dialoq Forumu BMT və UNESCO-nun dəstəyi ilə keçirilir və burada multikultural və tolerant dəyərlər müzakirə olunur. Avropa İttifaqı və digər beynəlxalq təşkilatlarla əməkdaşlıq çərçivəsində də layihələr həyata keçirilir.
Sadalanan bu beş əsas komponent – dövlət siyasəti, təhsil, dinlərarası tolerantlıq, beynəlxalq təşəbbüslər və inklüziv cəmiyyət quruculuğu – zamanla yeni məzmunla zənginləşdirilərək daha da təkmilləşdirilir. Azərbaycanda keçirilən beynəlxalq tədbirlər də (məsələn, COP29 və sair) multikultural və tolerant dəyərlərin təbliğinə xidmət edir".
Deputat qeyd edib ki, gələcəkdə də vətəndaş cəmiyyətinin, medianın və digər sahələrin bu prosesdə aktiv iştirakı ilə multikulturalizm və tolerantlıq siyasətinin daha geniş şəkildə reallaşdırılması nəzərdə tutulur:
"Xüsusilə inklüzivlik siyasətinin inkişafı, beynəlxalq əməkdaşlığın genişləndirilməsi bu sahədə qarşıya qoyulmuş strateji hədəflərdəndir.
Azərbaycan etnik müxtəlifliyə malik ölkədir və burada hər bir etnik qrupun nümayəndəsi bərabər hüquqlara malik vətəndaş kimi öz mədəniyyətini sərbəst şəkildə ifadə edə bilir. Dövlət tərəfindən bu azadlıqların qorunması və dəstəklənməsi üçün hər cür şərait yaradılıb.
Bu baxımdan, Azərbaycanın multikulturalizm modeli bir çox ölkələr üçün nümunə rolunu oynaya bilər. Bu model beynəlxalq aləmdə öyrənilir və bəzi ölkələrdə tətbiq olunması üçün konkret addımlar atılır. Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə həyata keçirilən bu siyasət ölkə daxilində olduğu kimi, beynəlxalq ictimaiyyət tərəfindən də təqdir olunur və yüksək qiymətləndirilir.
Sonda demək olar ki, bu nailiyyətlər hər bir Azərbaycan vətəndaşında qürur hissi doğurur. Bu, dövlətin multikultural və tolerant cəmiyyət qurmaq istiqamətində ardıcıl, sistemli və səmərəli fəaliyyətinin nəticəsidir".
Seyranə Quliyeva
6.3.15. dini və milli tolerantlıq, millətlərarası münasibətlərin inkişaf etdirilməsi;
Yazı Medianın İnkişafı Agentliyinin maliyyə dəstəyi ilə hazırlanıb
