Hollandiyadakı Leiden Rəsədxanasından olan alimlər, Günəşə bənzəyən gənc ulduzun ətrafında qayalı planetlərin əmələ gəlməsinin ilkin izlərini tapıblar.
Manset.az xarici mediaya istinadən xəbər verir ki, bu kəşf, öz növbəsində, Günəş sistemimizin yaranışını daha yaxşı anlamağa kömək edəcək.
"Sıfır Zaman"da planetlərin ilk addımları
Leiden Rəsədxanasından Melissa McClure-nin rəhbərlik etdiyi beynəlxalq tədqiqat komandası, "sıfır zaman" adlandırılan mərhələdə yeni planetlərin necə formalaşmağa başladığını birbaşa müşahidə etdiklərini açıqlayıb. Alimlər, xüsusilə gənc ulduzun ətrafındakı isti zonada qayalı planetlərin formalaşması prosesinin ilkin mərhələlərini aşkar ediblər.
McClure bildirib ki, "Biz ilk dəfə qayalı planetlərin doğulduğu isti zonanı aydın şəkildə təsvir etdik. İndi əminliklə deyə bilərik ki, planetin əmələ gəlməsinin ilk addımları hazırda baş verir".
Çilidəki Webb və ESO teleskopları ilə əməkdaşlıq
NASA-nın Ceyms Uebb Kosmos Teleskopu və Avropa Cənub Rəsədxanasının (ESO) teleskopları ilə birgə həyata keçirilən müşahidələr nəticəsində, Hops-315 adlı gənc ulduzun ətrafındakı qaz diskində planetin yaranmasının ilk inqrediyentləri aşkar edilib. Hops-315, Günəşimizə bənzəyən sarı cırtdan ulduzdur və təxminən 1370 işıq ili uzaqlıqdadır.
Qaz diskində qatılaşma məlumatı
Komanda, Hops-315 ulduzunun ətrafındakı qaz diskində, planetlərin əmələ gəlməsinin ilkin mərhələsi olan qatı dənəciklərin qatılaşdığını müşahidə edib. Bu hadisə, Günəş sistemimizin ilkin mərhələlərinə bənzəyir.
Alimlər, silikon monoksit və kristallaşmış silikat minerallarını aşkar ediblər ki, bunlar 4,5 milyard il əvvəl Günəş sistemimizdə əmələ gələn ilk bərk cisimlərdən biridir. Bu materiallar, həmçinin Yupiter və Yer arasında yerləşən asteroid qurşağındakı materiallarla da oxşar xüsusiyyətlərə malikdir.
McClure, "Biz bu isti mineralların gənc ulduzların ətrafında cəmləşdiyini indiyədək heç vaxt görməmişdik. Araşdırmalarımız bunun universal bir proses ola biləcəyini göstərir", - deyə əlavə edib.
Planetlərin əmələ gəlməsinin birbaşa sübutu
Daha əvvəlki tədqiqatlar, daha yetkin qaz diskləri üzərində cəmləşsə də, bu günə qədər planetin əmələ gəlməsinin ilk mərhələlərinə dair birbaşa sübut tapılmamışdı. Yeni araşdırmalar, planetin yaranmasının ilk mərhələlərinin daha geniş miqyasda baş verdiyini göstərir.
Yeni Günəş sistemi yaranması mümkündür
McClure, Hops-315 ətrafındakı qaz diskinin Günəşin doğulduğu zamankı ölçülərdə olduğunu və bunun gələcəkdə səkkiz planetli bir sistemə çevrilə biləcəyini qeyd edib. Purdue Universitetindən olan həmmüəllif Merel Van't Hoff isə Yerə bənzər planetlərin kainatda nə qədər ümumi olduğunu anlamaq üçün daha çox yeni sistemlərin kəşf edilməsinin vacib olduğunu bildirib.
"Yer kimi planetlər kainatda ümumidir, yoxsa biz həqiqətən çox xüsusi bir istisnayıq?" – Van't Hoff sualını irəli sürüb.
